Catro sepulturas sen identificar esconden no cemiterio de Vilagarcía os restos dun grupo de republicanos que morreron asediados nunha vivenda de Loenzo.

Ésta é unha historia como as moitas que a Guerra Civil deixou tras de si, a historia de catro persoas cuxa vida se foi ao traste un 18 de xullo. Sobreviviron ao comezo do Alzamento fascista apenas uns meses, o tempo xusto para paladear a derrota e coñecer a represión. O que segue aconteceu en Vilagarcía, e só a memoria duns poucos familiares espallados evita que o esquecemento o sepulte para sempre. Como a tantos outros homes e mulleres, como a tantas outras historias.

No corazón do camposanto de Vilagarcía, xusto á beira da capela, catro tumbas anónimas gardan baixo terra o segredo dun drama sobre o que se acumula xa o po de 66 anos. O testemuño do home que en 1937 exercía como sepulturero transmitiuse de boca a boca, permitindo reconstruír o ocorrido. Era o mesmo home que, unha mañá, atopou os restos de catro persoas, mortas o día anterior. Catro persoas, que tiveron máis sorte que moitos dos seus compañeiros, paseados en calquera camiño e enterrados en calquera esquina. eles, polo menos, atoparon sepultura no interior do cemiterio.Seguramente foron abandonados alí polo numeroso grupo de falanxistas que se encargaron de darlles fin. Horas antes, alertados por un veciño de Rubiáns que foi a recoller herba e creu ver unha man furtiva, os camisas azuis, a maior parte dos cales trasladáronse a Vilagarcía desde Pontevedra para a ocasión, rodeaban unha vivenda de Loenzo na que se ocultaban desde facía varios días catro republicanos.

Fuxida e agocho

Un deles, o máis coñecido, era un sindicalista que alcanzara certo renome na capital arousá, Rodrigo Berruete Alejandre, alias O Xitano. Era o máis buscado e o máis temido polos falanxistas, que raramente se decidían a dar caza aos escapados sen acumular un número importante de efectivos. Xunto a el achábanse un compañeiro de Vigo e dous mozos: a muller da casa, Pilar , de veintitantos, e un raparigo que optara por fuxir e esconderse o 18 de xullo do ano anterior.

Razóns non lle faltaban. Os paseos comezaron pronto, o 22 de xullo, e o mozo refuxiouse na vivenda da súa noiva, no centro da cidade. Meses despois, en xaneiro do 37, decátase da morte dun amigo de 18 anos, asasinado a tiros polos fascistas. é entón cando se bota ao monte, onde se reúne con quen serán os seus últimos compañeiros. O desenlace foi rápido. Os falanxistas intentaron incendiar a casa, asperxéndoa con combustible recollido na única gasolineira que funcionaba na vila. Antes de que as chamas devorásena, escoitáronse catro disparos no interior.

Antes de que o lume terminase de arrasar a maltreita vivenda, escoitáronse catro disparos no seu interior

Entre os falecidos atopábase un coñecido sindicalista, Rodrigo Berruete Alejandre, alias O Xitano.

(Fuente: Serxio González, La Voz De Galicia)